Een fertiliteitstraject: als zwanger worden niet lukt

Anneloes (25) woont samen met haar vriend, net over de grens in België. Ze werkt als optometrist in een ziekenhuis. Oorspronkelijk komt ze uit de omgeving van Utrecht, maar voor de liefde is ze naar het ‘buitenland’ verhuisd. Zwanger worden was voor Anneloes niet eenvoudig. Hier ging een uitgebreid fertiliteitstraject aan vooraf. We vroegen ons af wat dit voor haar inhield en wat haar heeft geholpen.

Normale seksuele ontwikkeling

Mijn seksuele ontwikkeling verliep eigenlijk gewoon ‘normaal’. Rond mijn 12e werd ik voor het eerst ongesteld. Ik had nooit last van pijn. Van jongs af aan had ik al het idee dat ik moeder wilde worden. Als een jongen die wens niet had, was dat voor mij echt een afknapper…

Rond mijn 16e ben ik met de pil gestart. Ik vond het fijn om zelf mijn menstruatie te kunnen timen en daarbij was ik ook seksueel actief en wilde ik niet al tijdens mijn studie zwanger worden. Deze heb ik geslikt tot mijn huidige partner en ik onze kinderwens in vervulling wilden laten gaan.

Ontpillen

Ongeveer 3 jaar geleden gooide ik, in overleg met mijn vriend, de pil weg. We waren allebei klaar voor een kind. Een paar maanden gingen we er wat makkelijk mee om. Google vertelde me wanneer ik ongeveer zou ovuleren. Rond die periode maakte we het dan gezellig. Twee weken later wachtte ik op mijn ongesteldheid of deed ik een zwangerschapstest. Het ontpillen duurde bij mij echter wel een tijdje.

Geen regelmatige cyclus

Ik werd wel gelijk ongesteld, maar ik had geen regelmatige cyclus. Soms duurde het 5 weken, soms wel 9 weken. Na 9 maanden ben ik dan ook naar de huisarts gegaan, om aan te geven dat ik vond dat mijn cyclus wel erg lang duurde en ik graag zwanger wilde worden. Zij vond echter dat ik hier te vroeg mee was. Ik moest het nog 3 maanden afwachten en dan kon ze me naar de fertiliteitsarts verwijzen.

Dubbel gevoel

Ik had eigenlijk van tevoren al een dubbel gevoel. Aan de ene kant ben je jong en gezond en ‘verwacht’ je daarom snel zwanger te kunnen raken. Toch had ik al een voorgevoel dat het bij mij niet zo simpel zou zijn. Ik heb dan ook altijd al geroepen dat we het proberen en hopen dat het ons gegund is. Kinderen neem je niet, maar krijg je als het lukt. Ik hield in mijn achterhoofd dat er altijd nog meer opties zijn, zoals IUI en IVF.

Wijn en foliumzuur

De eerste paar maanden hebben we het op de gok rond de eisprong (2 weken na menstruatie) gezellig gemaakt. Toen het na een paar maanden nog niet raak was, ben ik verder gaan zoeken en kwam ik uit op ovulatietesten. Schijnbaar kan het moment van de eisprong per persoon erg wisselen. Sindsdien timeden we het elke maand precies rond en tijdens de eisprong. 

Verder heb ik niet veel meer aan gedaan in deze periode, naast vitaminesupplementen slikken, zoals foliumzuur. Ik ben niet specifiek gezonder gaan leven en dronk nog steeds af en toe een glaasje wijn in het weekend. Ik denk dat dit komt omdat ik al heel sterk het gevoel had dat er iets anders aan de hand was.

Een verwijsbrief voor de fertiliteitsarts

Toen het na een jaar nog niet raak was, ging ik weer terug naar de huisarts. Dit keer schreef ze wel een verwijsbrief voor de fertiliteitsarts. Ik moet eerlijk zeggen dat ik toen nog geen idee had wat dit precies inhield. 

Die afspraak vond ik zeer vervelend. Of beter gezegd, die arts vond ik zeer vervelend. Ik had geen idee wat me te wachten stond. Mijn vriend moest werken, dus ik ging er alleen naar toe. Daar had ze dan ook gelijk commentaar op.

Overgewicht en zwanger worden

De fertiliteitsarts vroeg naar mijn lengte en gewicht. Toen had ze gelijk de oorzaak gevonden: “de kans is groot dat het aan je overgewicht ligt”. Vervolgens keek ze met een inwendige echo naar mijn eierstokken en baarmoeder. Dit gebeurt altijd bij een eerste consult, evenals een bloedonderzoek om onder andere de hormoonwaarden te controleren.

Een grote cyste

Op de echo zag ze een cyste van circa 6 cm bij 10 cm. Dat is een holte gevuld met vocht. Wellicht lag het toch niet aan mijn overgewicht. Gelukkig was dit de laatste keer dat ik haar zag. Ik vond haar namelijk het tegenovergestelde van empathisch. De andere artsen die ik gedurende dit fertiliteitstraject heb ontmoet, waren dit gelukkig wel.

Endometriose en PCOS

Aangezien ze een grote cyste had gezien, kreeg ik een kijkoperatie. Ze hebben de cyste bekeken, maar konden niet beoordelen hoe dit zat in combinatie met mijn eileider, wat voor cyste het was en wat de oorzaak hiervan was. Ze kon niet aangeven of het wellicht door endometriose* of PCOS* kwam. Verspilde tijd en energie…

*Endometriose is een chronische ziekte waarbij weefsel dat (enigszins) lijkt op baarmoederslijmvlies buiten de baarmoederholte voorkomt.
*PCOS is een hormonale afwijking waarbij de eisprong (ovulatie) vaak uitblijft.

Eileiders door gespoten

Wel hebben ze tijdens mijn operatie mijn eileiders door gespoten om te kijken of ze toegankelijk waren. Dit doen ze normaal gesproken poliklinisch indien er voor alsnog geen aanwijzingen zijn waarom een zwangerschap uitblijft. Dit schijnt een redelijk kort, maar heel pijnlijk onderzoek te zijn.

Aangezien ik ging verhuizen, ben ik overgestapt naar een ander ziekenhuis. Daar kwam ik eerst bij een gynaecoloog terecht. Hij wist mij aan de hand van de inwendige echo direct te vertellen dat het geen endometriose betrof. Er was wel een operatie nodig om de cyste te verwijderen en daarbij was de kans aanwezig dat mijn eileider verwijderd moest worden. 

Afvallen voor mijn kinderwens

In de tussentijd ben ik 18 kilo afgevallen en ben ik op de grens van gezond gewicht terecht gekomen. Omdat ik nu echt actief bezig was bij artsen met mijn kinderwens, vond ik het belangrijk dat ik fitter en gezonder zou zijn. 

Mei vorig jaar werd ik geopereerd. Inmiddels waren we bijna twee jaar bezig om zwanger te worden. De cyste is verwijderd en het grootste gedeelte van mijn linker eileider ook. De rechter eileider was dubieus toegankelijk, maar de kans was groot dat dit niet zou leiden tot een zwangerschap.

Chlamydia infectie

De hele onderkant van mijn buik zat vol met verklevingen. De oorzaak? Een infectie in het verleden. Hoogst waarschijnlijk komt dit door de chlamydia infectie die ik in het verleden heb gehad. Wees dus gewaarschuwd, gebruik altijd een condoom als je niet zeker bent of iemand SOA-vrij is. Ik moest hierdoor op de blaren zitten… 

We spraken na de operatie af dat ik het nog 4 tot 6 maanden zelf zou proberen en anders zou ik aan in-vitrofertilisatie (IVF) beginnen. Normaal gesproken, indien het probleem niet schuilt in de eileiders of kwaliteit van de sperma, wordt er eerst gestart met ovulatie inductie (OI), kunstmatige inseminatie (KI) of intra-uteriene inseminatie (IUI). 

In oktober spraken we weer af. Nog niet zwanger. Ik mocht beginnen met IVF. Maar bij de uitgangsecho, wederom dezelfde inwendige echo die ze voor aanvang van het fertiliteitstraject doen, zag ze een corpus luteum* cyste bij een van mijn eierstokken. Deze ontstaat door een restje van een eicel die dan opblaast.

*corpus luteum (letterlijk: gele lichaam). Wanneer je zwanger wordt vormt het corpus luteum hormonen die helpen bij de zwangerschap.

IVF: Injecties en eitjes rijpen

De cyste kan geen kwaad, maar hij moet wel helemaal weg zijn voor ik mocht beginnen met het spuiten van hormonen. In januari was het zo ver. Ik mocht beginnen met IVF. Dit houdt in dat je thuis zelf dagelijks een tot twee injecties in je buik of been zet om een goed aantal eitjes te laten rijpen en te voorkomen dat ze gaan springen.

Je wilt hierbij het liefst niet te weinig eitjes laten rijpen, omdat de kans op embryo’s en daarmee een zwangerschap lager is. Je wilt echter ook niet te veel eitjes kweken, want dan bestaat er de kans op overstimulatie. En daar kun je flink ziek van worden.

Inwendige echo en punctie

Ik heb twee weken zelf injecties moeten zetten. Na een week krijg je circa om de dag een inwendige echo om te controleren hoeveel eitjes er groeien en hoe groot te zijn. Als ze rijp genoeg zijn, wordt de punctie afgesproken. Daarbij gaat er een naald vaginaal naar binnen met een echo en zuigen ze de eitjes op. Het verschilt per ziekenhuis wat voor pijnstilling ze geven. Sommige ziekenhuizen geven een infuus met morfine, maar ik kreeg enkel paracetamol en Naproxen.

Het was even heel pijnlijk, maar gelukkig duurde het maar enkele minuten. Vervolgens worden de eitjes in een laboratorium samengebracht met de spermacellen die de man op dat moment produceert. Na 2 tot 3 dagen krijg je te horen hoeveel bevruchtingen er plaats hebben gevonden. Heel veel eitjes vallen tot die tijd nog af, helaas.

Vervolgens wordt de beste embryo terug geplaatst op dag 3 of dag 5. Als er nog goede embryo’s overblijven, worden deze ingevroren, zodat deze eventueel later nog teruggeplaatst kunnen worden. De terugplaatsing gebeurt met een soort naald. Hier voel je echter vrijwel niks van. En dan is het twee weken in spanning afwachten… 

10 eicellen verloren

Ik had bij de punctie 13 eicellen waarvan er 5 goed genoeg gerijpt waren om samen te brengen met het sperma. Alle 5 raakten hierbij bevrucht. 1 eicel is teruggeplaatst op dag 3 en 2 eicellen zijn ingevroren. In totaal ben ik dus 10 eicellen verloren. 

Na de terugplaatsing moest ik tot aan de zwangerschapstest drie keer per dag een tablet vaginaal inbrengen om het baarmoederslijmvlies dik te maken. Dit bevordert de innesteling van het embryo.

Positieve zwangerschapstest

Na een week voelde ik mijn borsten wat gevoeliger worden en af en toe had ik krampjes in mijn buik. Dit zou zowel bij een zwangerschap passen, als bij een menstruatie. De slagingskansen zijn maar 15-30% per terugplaatsing, afhankelijk van de gezondheid en leeftijd van de vrouw. 

Na twee weken mocht ik dan eindelijk gaan testen. Het was voor het eerst dat ik echt goede hoop had op een positieve zwangerschapstest. Tot noch toe had ik er een hard hoofd in gehad. Het was raak! Ik ben zwanger! 

Dan komen er weer spannende weken aan. De kans op een miskraam is namelijk ook nog zo’n 25%. Gelukkig was dit bij mij niet het geval.

Kosten van het fertiliteitstraject

De eerste afspraken en mijn operaties vielen onder de basisverzekering. Je betaalt dan natuurlijk wel je eigen risico. Ovulatie inductie, kunstmatige inseminatie en intra-uteriene inseminatie worden volledig vergoed volgens de basisverzekering bij personen onder de 42 jaar. Er worden door de meeste ziekenhuizen wel maar ongeveer 6 pogingen verricht om vervolgens eventueel een overstap te maken naar een andere behandeling.

Voor in-vitrofertilisatie en intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI, hetzelfde als IVF, alleen hierbij worden de eicellen één voor één geïnjecteerd met een spermacel) geldt dat de eerste 3 pogingen volledig vergoed worden bij personen onder de 42 jaar. Een poging betreft het stimuleren van de eitjes, de punctie en de terugplaatsing van alle (eventueel ingevroren) embryo’s. Medicatie wordt hierbij ook vergoed. Indien deze pogingen op zijn, kun je er voor kiezen om toch verder te gaan. De kosten bedragen dan circa 2000 euro voor de behandeling en 1500 euro voor de medicijnen.

Wachttijd van het fertiliteitstraject

De wachttijden verschillen per ziekenhuis en per fertiliteitstraject. In principe kan het eerste consult binnen enkele weken (circa 4-6) plaatsvinden. Vanaf dan verschilt het traject per persoon. Welke onderzoeken zijn er nodig? Eventuele operaties? Ik heb tussendoor twee keer moeten wachten op een operatie en daarna nog een aantal maanden zelf geprobeerd. Vervolgens mocht ik gelijk beginnen met IVF, maar duurde het nog enkele maanden tot de cyste in mijn eierstok verdwenen was. De precieze duur van het fertiliteitstraject is dus zeer lastig in te schatten.

Intensief en heftig

Veel mensen beschouwen dit fertiliteitstraject als intensief en heftig. Ik ben zelf een heel nuchter persoon en stond er heel open in. We proberen wat we kunnen en zien wel waar het toe leidt. Natuurlijk heb ik ook moeilijke momenten gehad. Zo moest ik bijvoorbeeld even flink huilen toen ik hoorde dat ik weer een cyste had en ik nog langer moest wachten tot ik mocht starten met het traject. Ik ben van mening dat het heel veel scheelt als je er nuchter in stapt, want het is wel echt een traject met ups en downs. Er is gelukkig in elk ziekenhuis ook psychische hulp aanwezig voor het geval het traject je te zwaar wordt. 

Een lang traject

Ook moet je wel tijd uittrekken voor dit fertiliteitstraject. Als je echt gaat starten met OI, KI, IUI, IVF of ICSI moet je rekening houden met veel controles en veel echo’s. Ik werk zelf in het ziekenhuis en kon dit dan ook redelijk makkelijk combineren, door de echo’s te laten uitvoeren voor werktijd of in mijn pauzes. Dit lukt natuurlijk niet bij iedereen. Daarnaast moet je vrij nemen voor de punctie en de terugplaatsing. Sommige mensen hebben meer last van de punctie, waardoor zijn soms zelfs een week thuis zitten om te herstellen.

Ik heb onwijs mazzel gehad dat het de eerste poging gelijk raak was. Veel mensen hebben meerdere terugplaatsingen en pogingen nodig. Dan duurt het fertiliteitstraject nog veel langer. Al met al is het zeker intensief en kost het veel tijd, maar het scheelt heel erg hoe je er zelf mentaal instapt.

Praat over vruchtbaarheidsproblemen

Praat er over! Infertiliteit komt heel erg vaak voor, maar er wordt niet vaak over gesproken. Door open te zijn naar mijn collega’s, hoorde ik meer personen die een fertiliteitstraject achter de rug hadden. Praten is heel belangrijk, om zo je gevoelens niet op te kroppen. Mensen kunnen je dan steunen. De steun van mijn familie, vrienden en collega’s heb ik als zeer fijn ervaren. 

Zoek hulp als je na een tijd nog niet zwanger bent. Onderzoek de mogelijkheden van een fertiliteitstraject. Er zijn zo veel oorzaken mogelijk. Wellicht is er voor jou een ‘simpele’ oplossing of schuilt er een groter gezondheidsprobleem achter.

Het resultaat

Ik ben nu ruim 17 weken zwanger van een meisje. Dat is waar we het allemaal voor hebben gedaan!

---

Fotografie bloemen: Unsplash